Hou je gezondheid in de gaten

Het nieuwe jaar is nog pril, dus het is nog niet te laat voor enkele goede voornemens. En vooral: luister naar je lichaam! Het zijn 10 lessen die je makkelijk mee kan nemen in het dagelijkse leven.

Zo herken je een beroerte

D. Van Lissum en G. Wolput

Je mondhoeken trekken scheef weg. Je kan plots niet meer goed praten of je armen en benen niet meer bewegen. Je partner heeft in de gaten dat er iets mis is en belt 112. De ambulance brengt je met spoed naar het ziekenhuis. Het verdict: een beroerte … Elke dag overkomt het zo’n 50 Belgen. 

“Een beroerte of CVA (cerebrovasculair accident) is een niet-aangeboren hersenletsel waarbij de hersenen te weinig bloed en dus te weinig zuurstof krijgen, en heeft vaak zware gevolgen.

Hoe sneller er wordt ingegrepen, hoe meer schade kan vermeden worden. Het is dus van essentieel belang om direct de signalen te herkennen. Hier zijn ze:

Hou je hart gezond

R. Clinckers en B. Janssen

De gezondheid van je hart en bloedvaten hangt voor een groot stuk af van je bloedsuikergehalte, je cholesterol en je bloeddruk. Zijn de waarden van één van deze drie uit balans, dan zal dat in eerste instantie je directe risico op een hart- of vaataandoening verhogen, maar anderzijds ook gevolgen hebben voor de twee andere. Zij worden geleidelijk aan mee uit balans getrokken, wat de kans op een probleem vergroot. 

Hoe goed het gesteld is met jouw waarden voor dit trio, heb je overigens grotendeels zelf in de hand. Je leef- en eetgewoonten zijn hiervoor erg bepalend. Consumeer je veel verzadigde vetten, dan leidt dat bijvoorbeeld tot een hoger cholesterolgehalte. Vaak zout eten heeft dan weer een nefaste impact op je bloeddruk, net zoals roken en overmatig alcoholgebruik. Beweging komt je bloeddruk net ten goede. Probeer daarom dagelijks 30 tot 60 minuten matig intensief te bewegen, zodat je voelt dat je ademhaling zwaarder wordt. Let ook op je gewicht. Overgewicht kan zowel je cholesterol, je bloeddruk als je bloedsuikerspiegel de hoogte in jagen. Hou je BMI daarom onder 25 en je buikomtrek als vrouw onder 80 cm en als man onder 94 cm.

Stop met roken

G. Wolput

We weten het: stoppen met roken is lastig. Maar blijf proberen, want als je doorzet stijgt de kans dat je het uiteindelijk wél lukt.

Probeer een actieplan op te stellen en beantwoord daarbij de volgende vragen:

1. Wanneer ga je stoppen met roken? Kies een stopdatum in de niet al te verre toekomst. Binnen twee weken bijvoorbeeld. 
2. Ga je abrupt stoppen of geleidelijk aan minderen? Sommige studies suggereren dat de eerste optie beter is. Ander onderzoek spreekt dat tegen. Doe dus vooral waar jij je goed bij voelt. 
3. Waar en wanneer steek je gewoonlijk een sigaret op? Voor het ontbijt? Na het eten? Bij de koffie? Als je je verveelt? Als je gestrest bent? In gezelschap? Als je zin hebt in iets lekkers? Dát zijn de situaties waarin je het moeilijk zal krijgen, omdat ze sterk gelinkt zijn met roken. Lijst ze op om beter zicht te krijgen op je rookgedrag. 
4. Wat kun je doen om te voorkomen dat je in moeilijke situaties naar een sigaret grijpt? Denk hier op voorhand over na. Een kopje thee drinken in plaats van te roken? Fysieke oefeningen doen of iemand opbellen? Bepaal op voorhand je strategie. Als je lichamelijk afhankelijk bent van nicotine, zal je te kampen krijgen met ontwenningsverschijnselen. We moeten het je allicht niet vertellen dat die het je zeer moeilijk kunnen maken om vol te houden. Anticipeer hierop en denk bij wijze van voorbereiding na over of en welke rookstopmiddelen je wil gebruiken. En die zijn er.
   Nicotinevervangers zijn producten met nicotine die bewezen nuttig zijn om te stoppen met roken. Ze vervangen de nicotine die je anders via een sigaret inhaleert.
   Nicotinevervangers zijn minder verslavend dan sigaretten en verkrijgbaar in verschillende doses, wat afbouwen mogelijk maakt. Het is de bedoeling dat je er na enkele maanden mee stopt, maar sommige mensen blijven ze jaren gebruiken. Is dat niet ongezond? Het is alleszins veel beter dan terug te beginnen roken. In tegenstelling tot wat sommige mensen denken is het niet de nicotine die sigaretten zo ongezond maken, maar wel de teer. Met kauwgom, tabletten, spray of een inhaler kun je jezelf op een moeilijk moment snel een dosis nicotine toedienen, waardoor de drang om te roken afneemt. Een nicotinepleister geeft continu een beetje nicotine af, wat ontwenningsverschijnsel en de hele dag door doet afnemen. Deze geneesmiddelen kun je zonder voorschrift kopen bij de apotheker. Een alternatief voor deze klassieke nicotinevervangers is de e-sigaret. Daar kun je nicotine mee inhaleren. Ook dat kan helpen om te stoppen met roken. Maar er is wel een en ander waar je rekening mee moet houden. Andere hulpmiddelen om te stoppen met roken zijn Varenicline (Champix) en Bupropion (Zyban). Dit zijn medicijnen waar je wél een voorschrift voor nodig hebt. Varenicline lijkt het meest doeltreffend, maar werd in 2021 voor onbepaalde tijd uit de handel gehaald nadat men er potentieel kankerverwekkende stoffen (nitrosamines) in aantrof. Te bespreken met je arts, want er zijn mogelijke nevenwerkingen. 

Laat je coachen 

Tot slot, aarzel niet om de hulp in te schakelen van een tabakoloog. Psychologische begeleiding is ook belangrijk. Ook dat doet de kans op succes aanzienlijk stijgen. Bij Tabakstop is telefonische begeleiding volledig gratis. Bij andere erkende tabakologen betaal je dankzij een financiële tussenkomst door de overheid voor vier uur individuele begeleiding maximaal € 120. En voor groepsbegeleiding is dat € 16.